Bảo tàng Thiết kế Holon tôn vinh nhà thiết kế huyền thoại Alber Elbaz

Bảo tàng Thiết kế Holon (Israel) đang trưng bày bộ sưu tập lớn nhất sự nghiệp của Alber Elbaz, cố nhà thiết kế thời trang lừng danh luôn biết tạo sức hút từ những bộ trang phục được một vài trong số những ngôi sao lớn nhất thế giới, bao gồm cả Meryl Streep và Natalie Portman mặc tại các sự kiện thảm đỏ.

Alber Elbaz, tên gốc là Albert Elbaz, sinh ra vào năm 1961 ở Casablanca, Morocco nhưng di cư đến và lớn lên tại Holon, Israel. Sau này, ông chuyển đến New York, từng bước chinh phục ngành thời trang Paris và phần còn lại của thế giới. Nhà thiết kế huyền thoại này luôn xuất hiện trong những bộ tuxedo với nơ bướm và được ca tụng như một trong những nhà thiết kế Israel thành công nhất thế giới. “Alber đã để lại một di sản đồ sộ mà sẽ thay đổi ngành thời trang mãi mãi,”  Ya’ara Keydar, nhà quản lý buổi triển lãm, viết về Alber Elbaz.

Năm 2021, Albert Elbaz qua đời ở tuổi 59 do COVID-19. Cũng như những buổi triển lãm trước đó, toàn bộ bảo tàng trở thành “sân khấu” cho sự kiện lần này, tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp của Elbaz với những món kỷ vật gắn liền với cuộc đời phi thường cũng như các bộ sưu tập đã thổi làn gió mới vào nhà mốt Pháp Lanvin, nơi ông từng giữ vai trò giám đốc thời trang từ năm 2001-2015.

Từ đây cho đến hết ngày 25.2.2023, buổi triển lãm “Alber Elbaz: The Dream Factory” sẽ đưa khách thăm qua bước vào một hành trình chiêm ngưỡng sự nghiệp ấn tượng và cuộc đời đầy nhiệm màu của cố nhà thiết kế Alber Elbaz. “Hàng trăm bức hình, trang phục, đoạn video, món vật và vật dụng cá nhân của Alber Elbaz sẽ có lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng. Đây là những gì đã hình thành nên ước mơ của Alber. Buổi triển lãm này bao gồm tất cả những gì đã diễn ra trong cả cuộc đời của ông,” Keydar giải thích.

Sau khi theo học trường cao đẳng Shenker, năm 1985, Elbaz chuyển đến New York và làm trợ lý cho Geoffrey Beene. Thời gian sau, ông chuyển đến Paris để trở thành nhà thiết kế cho Guy Laroche cũng như nhà mốt Saint Laurent, và có 14 năm trở thành giám đốc sáng tạo của Lanvin – nhà mốt lâu đời thứ ba nước Pháp. Sau 14 năm cống hiến, ông đã biến Lanvin thành thương hiệu thời trang mang tầm quốc tế và hiện đại như ngày nay, cho đến khi bất ngờ nhận quyết định thôi việc vào năm 2015.

Buổi triển lãm “The Dream Factory” trưng bày phần lớn những thiết kế của Alber trong khoảng thời gian làm việc cho Lanvin, bao gồm cả bộ siêu tập từ thương hiệu AZ Factory do ông thành lập chỉ vài tháng trước khi ra đi. Vào năm 2021, Alber thành lập AZ Factory sau bốn năm trì hoãn, khi ông trăn trở về câu hỏi “Tương lai của ngành thời trang là gì?”. Và bộ siêu tập gần đây chính là nỗ lực đưa ra câu trả lời cho câu hỏi đã tồn tại trong một thời gian dài.

Lần đầu tiên, buổi triển lãm tại Israel lần này trưng bày hơn 100 thiết kế dành riêng cho buổi trình diễn thời trang “Love Brings Love” diễn ra ở Paris vào tháng 10.2021. Sự kiện khi ấy nhằm tưởng nhớ cuộc đời vĩ đại của Alber Elbaz, quy tụ 46 nhà mốt hành đầu ngành thời trang thế giới gồm Dior, Gucci, Balenciaga, McQueen và hơn nữa. Tất cả đều mang đến những thiết kế tôn vinh nhà thiết kế lừng danh này.

Giám đốc sáng tạo cho buổi trình diễn “Love Brings Love” là Katy Reiss, một người bạn thân thiết và nhà sáng tạo của Alber. Katy Reiss cũng hợp tác với bảo tàng Thiết kế Holon để tham gia tổ chức buổi triển lãm “Alber Elbaz: The Dream Factory”. Khách thăm quan sự kiện “The Dream Factory” ngắm nhìn những bức ảnh tôn vinh cuộc hành trình của Alber trong ngành thời trang và quá trình định hình phong cách thiết kế, đồng thời hướng về tương lai của lĩnh vực thời trang thông qua “lăng kính” của ông.

Gần đây, tôi đã có dịp trò chuyện trực tiếp với Ya’ara Keydar và được bà kể lại câu chuyện về “một con người tuyệt vời đã vươn tới đỉnh cao của ngành thời trang”. Ya’ara Keydar là cử nhân danh dự ngành thiết kế thời trang từ trường cao đẳng Shenker, hoàn thành khóa đào tạo sau đại học tại Costume Studies trực thuộc đại học New York (NYU) và hiện đang theo học chương trình tiến sĩ ngành Nghiên cứu Văn hóa tại đại học Hebrew.

Trong buổi phỏng vấn, tôi và Keydar đã trò chuyện về thông tin độc quyền xoay quanh Elbaz, với triết lý thời trang là nghệ thuật của ông và đưa ra lý do vì sao mọi người nên ghé thăm buổi triển lãm “Alber Elbaz: The Dream Factory” đang diễn ra tại Israel.

Bà hãy chia sẻ về mối liên hệ giữa bảo tàng thiết kế Holon và Alber Elbaz

Ya’ara Keydar: Alber Elbaz sinh ra tại Morocco, nhưng khoảng thời gian trưởng thành và học tập của ông ở Holon, Israel. Sau này, ông phát triển sự nghiệp trong ngàng thời trang tại New York và Paris. Nơi gia đình ông sinh sống chỉ cách bảo tàng Thiết kế Holon 15 phút đi bộ. Israel có vị trí rất đặc biệt trong trái tim, cuộc đời và quá trình phát triển sự nghiệp của Elbaz, khi ông xem nơi đây như quê hương của mình.

Bà đã tìm thấy những gì đặc biệt trong quá trình tìm hiểu và thu thập những món đồ của Alber Elbaz cho buổi triển lãm này?

Ya’ara Keydar: Tôi tìm ra một vài trong số những bản thiết kế đầu tiên của Elbaz khi ông lên 6 tuổi. Nếu nhìn kỹ hơn vào dòng chữ phía dưới, bạn sẽ thấy ông ấy đã tự chấm điểm chất lượng cho những bộ trang phục mà mình thiết kế. Khi trò chuyện với những người chị/em gái của Alber Elbaz, họ đã mô tả ông là người dám sống với ước mơ lớn ngày từ thuở bé.

Trong một chuyến du lịch Tây Ban Nha, một người dì đã tặng cho mẹ của Elbaz một chiếc khăn quàng cổ. Elbaz, khi ấy 10 tuổi, đã cầm chiếc khăn, đánh giá và hỏi nhà thiết kế nào làm ra chiếc khăn này. Khi gia đình trả lời “Nhà thiết kế ấy có tên là Yves Saint Laurent”, Elbaz nói rằng một này nào đó ông sẽ làm việc với nhà thiết kế này. 25 năm sau, Alber Elbaz đã biến lời nói khi đó thành sự thật.

Tôi cũng tìm thấy đoạn video ghi lại thời học sinh của Elbaz và những bản phác thảo của ông vào những năm 1980. Nay, các bản thiết kế này được trưng bày tại bảo tàng Holon dành cho những người thực sự cảm thụ phong cách thiết kế và bản vẽ của ông qua từng thời kỳ.

Xin bà hãy chia sẻ về ý nghĩa đằng sau một vài thiết kế mang tính biểu tượng này?

Ya’ara Keydar: Bạn sẽ nhận ra một vài bộ trang phục tại đây, bao gồm cả chiếc váy vàng kim lộng lẫy của nữ diễn viên Meryl Streep khi bà giành chiến thắng hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất tại lễ trao giải Oscar 2012 và chiếc váy tuyệt đẹp mà Elbaz đích thân thiết kế cho nữ diễn viên nổi tiếng người Isreal Ronit Elkabetz. Elbaz là người bạn thân thiết và nhà thiết kế quen thuộc của Ronit Elkabetz.

Elbaz đã đặt những “viên gạch” quan trọng và vô cùng tuyệt vời cho tương lai của ngành thời trang. Liệu thời trang còn quan trọng và có vai trò gì trong cuộc sống của chúng ta? Với Elbaz, điều quan trong nằm ở việc tập trung vào kiểu dáng và cảm nhận từ người mặc. Ông từng nói về sự đa dạng và hòa hợp trong thời trang, và thực sự mang đến các giải pháp cho từng khoảnh khắc trong cuộc sống thường nhật của những người phụ nữ hiện đại.

Nghệ thuật thường gắn liền với tranh cãi. Bà có tạo ra không gian thể hiện quan điểm chính trị của Elbaz tại buổi triển lãm này?

Ya’ara Keydar: Tôi sẽ không gọi đó là quan điểm chính trị, nhưng những gì đang diễn ra trên thế giới có ảnh hưởng rất lớn đến phong cách thời trang của Elbaz. Trong số những chiếc váy chúng tôi trưng bày tại đây có “The Peace Dress” (Tạm dịch: Chiếc váy của Hòa bình) được ông tạo ra vào năm 2014, thời điểm diễn ra cuộc chiến quân sự ở dải Gaza, với nguồn cảm hứng từ bức tranh La Mariée (The Bride) của danh họa Marc Chagall.

Từ tiếng bom đạn và còi báo động trong cuộc chiến khi ấy, Elbaz đã yêu cầu thay đổi tên chiếc váy “The Peace Dress” như hiện nay, tô điểm bằng đôi cánh màu trắng tuyệt đẹp.

Alber Elbaz cũng có ước mơ lớn lao. Chiếc váy cũng được lấy cảm hứng từ sở thích cá nhân của Elbaz để thể hiện nhiều mặt về chủ nghĩa nhân đạo và tâm trí của ông. Chị/em gái của ông từng chia sẻ khi nhập ngũ, Elbaz sẽ may lại bộ quân phục và gắn lên đó một chiếc kim băng để trong thời trang hơn.

Tôi thắc mắc làm thế nào mà Elbaz có thể nhập ngũ với bộ quân phục như vậy. Chị/em gái nói ông rất thân thiết với những người trong doanh trại quân đội, nên không ai nói gì cả. Họ nhắc lại lời mà người mẹ từng nói về Elbaz “Alber, ngày mà con ngừng sử dụng kim băng cũng là lúc con trở thành một nhà thiết kế thời trang.”

Tôi nghĩ rằng Elbaz rất thích phô bày những phụ kiện thời trang như dây kéo, nút áo và dây buộc ra bên ngoài thiết kế. Ông đã mang đến khái niệm thời điểm cao cấp phong cách thiết kế hoàn toàn mới lạ, khi hướng đến sự không hoàn hảo trong trang phục và để lộ ra các chi tiết thiết kế. Elbaz thường nói rằng không có gì là hoàn hảo.

Cái cách mà bạn chiêm ngưỡng bộ trang phục trong hình dạng chưa hoàn thiện thú vị hơn rất nhiều hơn và chắn hẳn là điều này xuất phát từ cách ông nhìn về Israel, cũng như thấu hiểu vị trí của bản thân trong thế giới.

Việc thời trang thuộc về các viện bảo tàng hay không đang là đề tài tranh luận của nhiều người. Vậy bà có quan điểm như thế nào về mối liên hệ với buổi triển lãm này?

Ya’ara Keydar: Với tôi, chúng ta biết rằng thời trang có thể chạm đến trái tim của mọi người. Đó không nhất thiết phải là bộ đồ bạn đang mặc. Với Elbaz, thời trang là một thứ ngôn ngữ không có tiếng nói và hiện thân cho điều gì đó còn hơn cả sợi vải thông thường. Ông ấy luôn nói rằng không phải vẻ bề ngoài của chiếc váy, mà yếu tố bên trong mới là điều quan trọng.

Quan điểm về cuộc sống, chính trị và những ước mơ to lớn đều được Elbaz đưa vào thiết kế của ông. Có lẽ tôi có thể bổ sung thêm câu nói gần đây của Maya Dvash – giám đốc quản lý của bảo tàng Thiết kế Holon: “Quan điểm về việc nghệ thuật là nghệ thuật thể hiện lý luận bảo tàng học mới, với thời trang là một phần trong quan điểm văn hóa rộng lớn về mặt nghệ thuật. Điều này đưa ra thời trang là yếu tố không thể thiếu để mô tả về lịch sử về nghệ thuật và thiết kế, hay bất kỳ lịch sử nào khác.”

Alber Elbaz đã góp phần định hình quá khứ và tương lai của ngành thời trang, với di sản mà ông để lại truyền cảm hứng để mọi người thể hiện ước mơ lớn lao.

Biên dịch: Minh Tuấn