Tỷ phú fintech Harshil Mathur vẫn bám đuổi các đối thủ lớn

Harshil Mathur biết rõ mình và người bạn đại học Shashank Kumar không nắm nhiều lợi thế khi thuyết phục giới ngân hàng vốn luôn có vẻ ngoài “thơm tho bóng sáng” rót tiền vào một cổng thanh toán trực tuyến mới chuyên dành cho các doanh nghiệp nhỏ. Khi đó, Mathur mới 23 tuổi, tốt nghiệp ngành kỹ sư cơ khí, thích mặc áo thun và không có kinh nghiệm gì trong lĩnh vực tài chính.

“Ban đầu, chúng tôi thấy mình không được xem trọng,” CEO của Razorpay nhớ lại.

Hai anh chàng bị gần 100 ngân hàng từ chối vì không tổ chức nào muốn bắt tay với một công ty công nghệ tài chính (fintech) vô danh tiểu tốt trong một lĩnh vực vốn đòi hỏi bảo mật nghiêm ngặt. Phải đến khi ông lớn ngân hàng HDFC đồng ý triển khai cổng thanh toán của họ, mọi chuyện mới thay đổi, nhưng với điều kiện hai người phải đặt cọc bảo mật 2,5 triệu rupee, tương đương 40 ngàn USD lúc bấy giờ. Cả hai đã tiêu một triệu rupee để khởi nghiệp nên không còn tiền. Cuối cùng, ông nội của Kumar phải trích một phần tiền tiết kiệm cả đời để giúp đỡ cháu mình.

“Hồi đó, làm gì cũng gian truân,” Mathur nhớ lại.

Trong 10 năm tiếp theo, hai người không ngừng xoay xở để mở rộng lựa chọn thanh toán trực tuyến cho khách hàng và tích hợp thêm các dịch vụ thân thiện với doanh nghiệp như thanh toán quốc tế, thanh toán trong thời gian thực, ngân hàng số, cho vay trực tuyến và máy POS cho cửa hàng truyền thống. Họ còn thâu tóm tám công ty (đa số trụ sở tại Ấn Độ), gồm một nền tảng quản lý bảng lương, một nền tảng phát hiện gian lận bằng AI và một dịch vụ hóa đơn điện tử.

Tất cả nỗ lực này đã được đền đáp. Hiện Razorpay (trụ sở tại Bangalore) là một trong những cổng thanh toán hàng đầu Ấn Độ tính theo doanh thu và khối lượng giao dịch, phục vụ cho 86 trên tổng số 100 kỳ lân có giá trị lớn nhất nước này.

Trong năm tài chính kết thúc tháng 3.2024, doanh thu công ty đạt 25 tỷ rupee (300 triệu USD) còn tổng giá trị thanh toán qua nền tảng này tăng lên 15 tỷ rupee so với 12,6 tỷ rupee cùng kỳ năm trước.

Trong vòng gọi vốn gần nhất năm 2021, Razorpay huy động được gần 742 triệu USD, được định giá ở mức 7,5 tỷ USD (họ chọn đăng ký tại Delaware, Mỹ để gần với các nhà đầu tư hơn).

Theo thông tin công khai gần đây về cổ phần, cả Mathur, người từng có tên trong danh sách Forbes 30 Under 30 châu Á năm 2021 và Kumar đều là tỷ phú, với tài sản ròng khoảng một tỷ USD mỗi người.

Nhưng trong bối cảnh các đối thủ nặng ký như PayPal, PayU, cùng các tên tuổi trong nước như PhonePe và Cashfree Payments tăng tốc tại thị trường Ấn Độ, Razorpay đang chuẩn bị cho đợt mở rộng quy mô khổng lồ.

Trong năm năm tới, họ đặt mục tiêu tăng gấp ba lượng người dùng lên một tỷ và doanh thu lên 84 tỷ rupee. “Tăng trưởng là trên hết,” Mathur khẳng định.

Một phần trong kế hoạch đó là chiếm lĩnh thị phần lớn trong thị trường thanh toán đang bùng nổ của Ấn Độ, nơi tổng giá trị giao dịch được dự báo sẽ tăng gấp đôi lên 76 ngàn tỷ USD vào năm tài chính 2031 so với mức 37 ngàn tỷ USD hiện tại, theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence đặt tại Hyderabad. 

“Còn rất nhiều vòng (gọi vốn) đang chờ.”

Hơn 70% doanh thu của Razorpay đến từ phí xử lý giao dịch thu từ các thương nhân tại Ấn Độ, với mức phí trung bình khoảng 1,75% mỗi giao dịch, tùy vào phương thức thanh toán (như thẻ tín dụng, ví điện tử, chuyển khoản…). Con số này tương đương hoặc thấp hơn so với mức phí 1,75% đến 2,5% của các đối thủ trong ngành.

Phần lớn trong số năm triệu khách hàng của công ty (chủ yếu là startup và doanh nghiệp nhỏ) sử dụng ít nhất hai sản phẩm. Razorpay đang mở rộng thêm các giải pháp mới như R.A.Y. (Razorpay Assistant for You), “trợ lý AI” phân tích dữ liệu theo yêu cầu cho khách hàng thanh toán.

Lợi nhuận ròng của công ty tăng gần năm lần, đạt 340 triệu rupee trong năm tài chính 2024 từ mức 73 triệu rupee cùng kỳ năm trước. Dù các mảng ngân hàng và cho vay vẫn chưa sinh lời, nhưng tốc độ tăng trưởng cao vẫn khiến Mathur tin “khi mảng thanh toán đủ lớn mạnh, nó sẽ nuôi được các mảng còn lại và giúp chúng có lãi.”

Để tăng doanh thu, Razorpay đang đẩy mạnh kế hoạch mở rộng sang Đông Nam Á, nơi được kỳ vọng sẽ đóng góp 15% tổng doanh thu vào năm 2030. Công ty đã khởi đầu bằng việc mua lại Curlec, một công ty thanh toán tại Kuala Lumpur với giá 20 triệu USD vào năm 2022.

Tháng ba vừa qua, họ mở văn phòng tại Singapore, tập trung vào thanh toán theo thời gian thực và giao dịch xuyên biên giới, hiện chiếm khoảng một phần ba tổng giao dịch trực tuyến của các doanh nghiệp tại đây, theo ước tính của Razorpay.

Họ kỳ vọng thị trường thương mại điện tử của Singapore sẽ tăng gấp đôi từ 20 tỷ USD năm 2025 lên 40 tỷ USD vào năm 2028.

“Chúng tôi muốn phát triển cùng họ,” Mathur nói và tiết lộ Razorpay sẽ mở rộng sang Philippines, Thái Lan, Indonesia và cả Việt Nam trong vòng bốn năm tới.

Tuy vậy, giữ vững vị thế dẫn đầu không dễ dàng, theo lời Ramita Sen, chuyên gia phân tích công nghệ tại Mordor Intelligence.

“Tất cả đối thủ trong ngành đều đang cung cấp giải pháp thanh toán mạnh mẽ, dễ mở rộng và an toàn, được thiết kế để phục vụ nhu cầu đa dạng của doanh nghiệp,” cô chia sẻ qua email.

•  •  •

Mathur và Kumar gặp nhau lần đầu tại Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) Roorkee, nơi họ thành lập một câu lạc bộ lập trình. Sau khi tốt nghiệp năm 2013, khi Mathur đang làm kỹ sư hiện trường tại một tập đoàn năng lượng toàn cầu ở Dubai, anh nhận được cuộc gọi từ Kumar, khi đó là kỹ sư phần mềm cho Microsoft ở Mỹ, đề xuất ý tưởng xây dựng nền tảng gây quỹ cộng đồng cho các mục tiêu xã hội.

Họ bắt đầu phát triển dự án trong thời gian rảnh và sớm nhận ra một vấn đề lớn mà các doanh nghiệp nhỏ đối mặt: thanh toán trực tuyến. Họ chuyển hướng sang xây dựng nền tảng thanh toán bảo mật cho giới startup, giải pháp đã giúp Razorpay phát triển cùng những khách hàng như Zomato (giao đồ ăn) và PVR Inox (chuỗi rạp chiếu phim).

Mathur nhấn mạnh các doanh nghiệp nhỏ vẫn là trọng tâm trong chiến lược của họ. Năm 2020, khi Ngân hàng Trung ương Ấn Độ giới hạn rút tiền tại Yes Bank trong hai tuần nhằm tránh một cuộc tháo chạy tiền gửi (bankrun), khoảng 30% quỹ của các thương nhân Razorpay bị kẹt. 

“Chúng tôi quyết định hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ ngay trong đêm, vì họ cần tiền hơn.”

“Chúng tôi có thể ưu tiên giải ngân cho 10 khách hàng lớn nhất hoặc 20 ngàn doanh nghiệp nhỏ,” Mathur nhớ lại. “Cuối cùng chúng tôi quyết định hỗ trợ nhóm hai ngay đêm đó, vì họ cần tiền hơn.”

Khi Razorpay tiếp tục tiến về phía trước, các nhà đầu tư muốn thấy đà tăng trưởng được duy trì. “Hãy xem đây là một cuộc đua 50 vòng,” Ishaan Mittal, giám đốc điều hành tại Peak XV Partners (trước đây là Sequoia Capital India), đơn vị đã đầu tư qua bốn vòng gọi vốn, nhận xét. “Họ mới chỉ hoàn thành vòng năm hoặc bảy thôi, còn rất nhiều vòng đang chờ.”

Mathur cho biết anh đang chuẩn bị đưa Razorpay lên sàn trong hai đến ba năm tới, đồng thời chuyển trụ sở về Bangalore, nơi hai nhà đồng sáng lập đang sinh sống. 

Đây không phải chuyện đơn giản: họ cần được cơ quan quản lý tại Ấn Độ chấp thuận và có thể phải nộp thuế lãi vốn tại Mỹ lên tới 300 triệu USD.

“Cũng đáng thôi,” anh nói. “Vì đây là thị trường quê nhà của chúng tôi.” 

Nhân dịp danh sách Forbes 30 Under 30 châu Á tròn một thập niên, cùng chúng tôi điểm lại những gương mặt “công thành danh toại” nhất:

Nữ rapper gốc Thái Lan Lalisa Manobal, được biết đến nhiều hơn với nghệ danh Lisa của nhóm nhạc nữ K-pop Blackpink, đang từng bước khẳng định con đường riêng. Gần đây nhất, cô tham gia mùa ba của loạt phim đình đám The White Lotus trên HBO.

Vào tháng 4, Lisa biểu diễn tại lễ hội âm nhạc Coachella với các ca khúc từ album đầu tay Alter Ego. Đĩa đơn chủ đạo Rockstar ra mắt lần đầu năm ngoái đã leo lên vị trí số một trên bảng xếp hạng Billboard Global dành cho các bài hát ngoài nước Mỹ.

Trước đó, Lisa ký hợp đồng solo với RCA Records thuộc Sony Music Entertainment và thành lập công ty quản lý riêng mang tên Lloud. Năm 2023, ca khúc Money của cô lập kỷ lục Guinness khi trở thành bài hát đầu tiên của một nghệ sĩ solo K-pop đạt một tỷ lượt stream trên Spotify.

Do Ryo Ogawa sáng lập, nền tảng việc làm theo nhu cầu Timee gây chú ý vào tháng 7.2024 nhờ phi vụ IPO tại Nhật Bản với mức định giá 140 tỷ yên (khoảng 972 triệu USD), thuộc nhóm lớn nhất nước này những năm qua.

Trước nhu cầu tuyển dụng cấp thiết trong bối cảnh thiếu hụt lao động, Timee ghi nhận lợi nhuận ròng tăng 55% lên 2,8 tỷ yên và doanh thu tăng gần 67%, đạt 27 tỷ yên trong năm tài chính kết thúc vào tháng 10.2024. Ogawa và cộng sự trước đây là Yoshiki Fuke (người hiện đã rời công ty) thành lập Timee vào năm 2017 (tên cũ là Taimee) để kết nối người làm việc theo ca với các nhà hàng và cửa hàng.

Hiện nền tảng này có gần 11 triệu lao động bán thời gian và hơn 340 ngàn doanh nghiệp đăng ký, bao gồm cả các lĩnh vực logistics, chăm sóc người cao tuổi, khách sạn… Người lao động được miễn phí còn các doanh nghiệp trả lương qua Timee chịu phí hoa hồng 30% trên mỗi phiếu lương và 200 yên phí giao dịch. Với 25% cổ phần, giá trị tài sản của Ogawa hiện ở mức 280 triệu USD.

Mười năm qua, cựu nhân viên ngân hàng Lucy Liu cùng các đồng sáng lập đã đưa Airwallex, nền tảng thanh toán xuyên biên giới xuất phát từ Úc, trở thành tên tuổi toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ tài chính (fintech).

Sau khi có chỗ đứng tại Mỹ, châu Âu và khu vực châu Á – Thái Bình Dương, công ty có trụ sở chính tại Singapore này đã mở rộng sang hai thị trường lớn nhất tại Mỹ Latinh là Brazil (có được giấy phép hoạt động) và Mexico (thâu tóm MexPago).

Vòng gọi vốn Series F được công bố cuối tháng năm đã nâng tổng số vốn huy động của Airwallex lên 1,2 tỷ USD với mức định giá 6,2 tỷ USD. Công ty cho biết doanh thu hằng năm tính đến tháng ba đạt 720 triệu USD và tổng giá trị thanh toán toàn cầu hằng năm vượt 130 tỷ USD. Mục tiêu tiếp theo: IPO vào năm 2026.

Trong những ngày đầu khởi nghiệp, Melanie Perkins phải học lướt ván diều để có dịp bắt chuyện, giao lưu cùng nhóm nhà đầu tư mạo hiểm tại Hawaii. Kể từ đó, cô gọi được gần 600 triệu USD và xây dựng Canva thành nền tảng phần mềm thiết kế toàn cầu, đạt hơn ba tỷ USD doanh thu hằng năm và hơn 230 triệu người dùng hoạt động hằng tháng.

Sau đợt bán cổ phiếu thứ cấp hồi tháng 10, Canva có trụ sở tại Sydney được định giá 32 tỷ USD, giảm 20% so với mức đỉnh 40 tỷ USD năm 2021.

Melanie và chồng cô Cliff Obrecht, giám đốc vận hành của Canva hiện sở hữu khối tài sản 11,5 tỷ USD. Canva lần đầu gây tiếng vang trong ngành vào năm 2023 với các công cụ thiết kế sử dụng AI có thể tạo văn bản và hình ảnh. Gần đây, công ty tiếp tục ra mắt Canva Sheets, tính năng chuyển dữ liệu thành đồ họa tương tác chỉ bằng một cú nhấp chuột.

James Prananto đang tăng tốc cho Kopi Kenangan, chuỗi cà phê đặt trụ sở tại Jakarta do anh đồng sáng lập năm 2017.

Kế hoạch của anh là mở thêm 10 cửa hàng tại Ấn Độ và tám tại Úc trong năm nay để mở rộng dấu ấn khu vực, tiếp nối việc mở rộng sang Philippines, Malaysia và Singapore từ năm 2022. Mục tiêu của Prananto là tăng gấp ba số cửa hàng lên 3.000 điểm vào năm 2028 so với 1.000 điểm hiện tại.

Kopi Kenangan được biết đến nhờ bán cà phê giá phải chăng mang hương vị bản địa, đặc biệt là cà phê sữa (latte) dùng đường thốt nốt. Năm 2021, công ty trở thành kỳ lân sau vòng gọi vốn Series C với định giá vượt một tỷ USD.

Ngoài cà phê, họ còn mở rộng sang lĩnh vực thực phẩm với các thương hiệu bánh Cerita Roti và gà rán Chigo.

Biên dịch: Hoàng Thi — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 7/8.2025