Thuế quan Hoa Kỳ vẫn tác động khó lường với Đông Nam Á?

Ví dụ Campuchia đạt được mức 19%, thấp hơn nhiều so với con số đe dọa 49%. Theo phó Thủ tướng Sun Chanthol, nếu mức 49% giữ nguyên, ngành công nghiệp may mặc của xứ chùa tháp sẽ sụp đổ. Lĩnh vực này chiếm tới 800.000 lao động, phần lớn là phụ nữ ở các vùng nông thôn.

Việt Nam, quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ 3 với Mỹ, đạt được mức thuế 20% từ con số đe dọa 46%.

Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Philippines đạt mức 19%. Singapore giữ nguyên mức cơ sở 10%. Myanmar và Lào không may mắn như vậy, khi cùng chịu mức 40%, nặng bậc nhất toàn cầu.

Phần lớn ASEAN có ngành may mặc lớn, đều tỏ ra lạc quan khi đối thủ quan trọng là Ấn Độ chịu mức 50%. Cao như vậy có thể khiến một số công ty sản xuất quần áo chuyển bớt dây chuyền sang Đông Nam Á.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, tác động thật sự với Đông Nam Á sẽ cảm nhận rõ hơn trong những tháng tới.

Ở chiều ngược lại, nhiều nước chấp nhận giảm thuế về 0% với toàn bộ hàng hóa Mỹ. Động thái chắc chắn sẽ tăng lượng hàng xa xỉ từ Mỹ nhập về ASEAN trong thời gian tới.

Ông Budy Resosudarmo, chuyên gia kinh tế tại đại học quốc gia Úc chia sẻ, thuế quan Hoa Kỳ chắc chắn tác động tiêu cực đến Đông Nam Á, cả người giàu lẫn người nghèo. Đông Nam Á nhiều chục năm qua chứng kiến tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng phân bổ của cải chưa thực sự công bằng.

Thuế quan Hoa Kỳ có thể làm tăng khoảng cách giàu nghèo theo nhiều hướng. Ví dụ ngành công nghiệp may mặc. Người lao động đang nhận lương thấp, có thể đối mặt mức thấp hơn, làm thêm giờ hoặc bị sa thải. Lý do là hàng hóa cần sức cạnh tranh hơn nếu bị áp thuế.

Ngành công nghệ sử dụng ít lao động, có thể sẽ thu hút nhiều vốn hơn. Nếu thực sự phát triển, sẽ bù đắp phần nào nhân công và tài chính cho kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, không gì đảm bảo lĩnh vực này tránh được câu chuyện thuế quan. Tuần trước, ông Trump nói sẽ áp thuế 100% với chip nhập khẩu của công ty nào không cam kết sản xuất tại Hoa Kỳ.

Đây là điều quan ngại lớn với Malaysia, khi xuất khẩu 14 tỷ USD chất bán dẫn sang Mỹ năm 2024. Ngành công nghiệp bán dẫn của Malaysia sử dụng khoảng 80.000 lao động.

Mặc dù chip là mặt hàng được miễn thuế đối ứng, nhưng chưa rõ chính sách này có áp dụng nhất quán hay không.

Chuyên gia Hwok-Aun Lee từ viện nghiên cứu ISEAS-Yusof Ishak của Singapore cho biết, tăng trưởng sẽ chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp tại ASEAN lên cao, nếu các nước tìm cách xuất hàng sang Đông Nam Á để giảm phụ thuộc thị trường Hoa Kỳ. Ví dụ Trung Quốc đang chứng kiến tiêu thụ nội địa ảm đạm, đã liên tục đẩy hàng sang nơi khác nhất là ASEAN.

Theo hải quan Trung Quốc, xuất khẩu toàn cầu của nước này tăng 7,2% trong tháng 7.2025, nhưng riêng sang Đông Nam Á tăng 16,6% và sang Hoa Kỳ giảm 20%.

Điều này nâng cao khả năng hàng trung chuyển từ Trung Quốc dán mác ASEAN. Nếu bị phát hiện, Hoa Kỳ sẽ áp thuế 40%.

Tờ New York Times đưa tin, Nhà Trắng đang soạn tài liệu quy định thế nào là hàng trung chuyển và sẽ công bố trong những ngày tới.

Hiện nay, nhiều ngành công nghiệp ở Đông Nam Á phải nhập nguyên liệu thô, linh kiện, và vật chất đầu vào từ Trung Quốc. Các nước ASEAN chỉ thực hiện lắp ráp hoặc sửa đổi nhỏ, rồi xuất thành phẩm sang Hoa Kỳ. Ví dụ pin năng lượng mặt trời, hàng may mặc, điện tử hoặc điện thoại di động.

Nếu Washington xếp tất cả vào nhóm hàng trung chuyển, khả năng cao mức thuế 40% sẽ khiến không ít lĩnh vực bị bóp nghẹt.

(Biên dịch: NVP)