Thuế của Mỹ áp lên pin mặt trời là cơ hội tốt cho Đông Nam Á?

Đầu tháng 4.2025, Hoa Kỳ công bố thuế quan siêu cao với pin mặt trời được sản xuất tại Campuchia, Việt Nam, Thái Lan và Malaysia.

Thuế bổ sung được đưa ra sau cuộc điều tra tiến hành trước khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức nhiệm kỳ 2. Kết quả chỉ ra nhiều hành vi thương mại không công bằng ở 4 nước. Ví dụ doanh nghiệp Trung Quốc đứng sau hoặc dán nhãn sản phẩm.

Nếu thuế mới được áp dụng, chúng sẽ cộng vào mức cũ, như mức chung 10% và mức 145% với hàng sản xuất tại Trung Quốc dán nhãn nước khác.

Điều này khiến thị trường Hoa Kỳ có thể chịu hậu quả nghiêm trọng, vì khó mua sản phẩm từ bên ngoài. Trung Quốc hiện sản xuất 80% pin mặt trời toàn cầu, kiểm soát 80% mọi giai đoạn trong quy trình sản xuất.

Ông Putra Adhiguna, chuyên gia từ viện nghiên cứu Energy Shift cho biết, thuế mới khiến xuất khẩu pin mặt trời sang Hoa Kỳ là bất khả thi. Doanh nghiệp nhập khẩu phải đóng số tiền khủng khiếp, buộc họ chọn mua từ nơi khác.

Năm 2024, 80% pin mặt trời nhập khẩu của Hoa Kỳ là từ Đông Nam Á. Mặc dù đầu tư sản xuất pin năng lượng mặt trời ở Hoa Kỳ tăng mạnh thời gian qua, nhưng vẫn phụ thuộc chủ yếu vào nhập khẩu.

Với các hãng Trung Quốc, trong khi thị trường nội địa có dấu hiệu bão hòa, thuế quan Hoa Kỳ là tín hiệu tiêu cực. Trước đó nhiều công ty Trung Quốc đã chuyển hoạt động tới Đông Nam Á, để không bị Hoa Kỳ lẫn EU áp thuế.

Thuế Hoa Kỳ áp lên pin mặt trời dao động từ 40% với hàng Malaysia, cực đại hơn 3.500% với hàng Campuchia.

Ông Ben McCarron, Giám đốc điều hành Asia Research & Engagement lại có cái nhìn tích cực với mức thuế trên, cho rằng chúng sẽ thúc đẩy tiêu thụ nội địa, giúp ASEAN tăng tốc quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Mấy năm qua, nhiều chuyên gia cảnh báo Đông Nam Á đang chậm lại trong quá trình chuyển đổi năng lượng, cần giảm bớt sử dụng than để tăng cường những nguồn xanh và sạch hơn. Than đá là nguyên nhân hàng đầu khiến trái đất nóng lên. Bị ngắt ở thị trường Hoa Kỳ, pin năng lượng mặt trời Đông Nam Á sẽ hỗ trợ quá trình phát triển xanh tại chỗ, có thể tạo ra cuộc cách mạng. Đây cũng là yêu cầu cấp bách theo mục tiêu Net Zero 2050 của nhiều nước.

Tuy vậy một số ý kiến lo ngại, do thị trường Hoa Kỳ quá lớn, thị trường ASEAN không thể hấp thụ hết sản phẩm dư thừa. Vì vậy cần nhanh chóng tìm thị trường khác thay thế như Ấn Độ, Trung Đông hoặc châu Phi, nơi có nguồn ánh sáng mặt trời phong phú nhưng vẫn đang thiếu điện.

(Biên dịch: NVP)