Thị trường M&A Việt Nam đang tạo lợi thế cho người mua

Lạm phát tăng, xung đột địa chính trị đã trở thành những nguyên nhân hàng đầu khiến thị trường mua bán sáp nhập (M&A) doanh nghiệp hạ nhiệt.

Theo Refinitiv, trong nửa đầu năm 2022, số lượng giao dịch và giá trị các thương vụ M&A trên toàn cầu giảm lần lượt 17% và 21% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại Việt Nam, theo dữ liệu của KPMG, trong 10 tháng đầu năm nay tổng giá trị các thương vụ ở mức 5,7 tỉ USD, thấp hơn khoảng 35% so với cùng kỳ năm 2021.

Dù vậy, thứ trưởng bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng, sự chững lại của thị trường M&A chỉ mang tính thời điểm từ những yếu tố khách quan cùng xu hướng chung của thị trường toàn cầu. Theo ông, thị trường M&A Việt Nam vẫn được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá là hấp dẫn và tiềm năng.

Tại Diễn đàn Mua bán – Sáp nhập doanh nghiệp Việt Nam 2022 (M&A Vietnam Forum 2022) do báo Đầu tư tổ chức hôm 23.11 tại TP.HCM, các diễn giả đưa ra một số điểm nổi bật trong thị trường M&A sắp tới.

Đầu tiên, đây sẽ là thị trường của người mua, nghĩa là bên mua nắm ưu thế lớn trong quá trình lựa chọn, đàm phán thay vì cả bên mua và bán giữ được thế cân bằng trong một giao dịch.

Ông Nguyễn Công Ái, phó tổng giám đốc KPMG Việt Nam nhận định, xu hướng M&A trầm lắng giai đoạn 2022-2023 nhưng lại là cơ hội cho các nhà đầu tư có sẵn tiền mặt mua lại các dự án hấp dẫn. Đồng thời, “đây sẽ là thị trường của người mua chứ không phải thị trường của người bán.”

Một yếu tố nổi bật khác sẽ diễn ra trên thị trường. Đó là các nhà đầu tư nước ngoài góp mặt nhiều hơn trong các thương vụ, vì nguồn tiền trong nước đang hạn hẹp trong khi lãi suất tăng và thanh khoản ít dần.

Nhìn lại thời điểm năm 2019, các doanh nghiệp Việt Nam xếp thứ ba về giá trị giao dịch trên thị trường M&A, sau Singapore và Hàn Quốc. Đến năm 2020, doanh nghiệp Việt vươn lên dẫn đầu với giá trị giao dịch hơn 2,2 tỉ USD trước khi lùi về vị trí thứ hai trong năm ngoái.

Còn trong 10 tháng đầu năm nay, các doanh nghiệp Việt Nam quay lại dẫn đầu với giá trị các giao dịch hơn 1,3 tỉ USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Xếp kế tiếp là các nhà đầu tư đến từ Singapore với giá trị các thương vụ khoảng 1,2 tỉ USD.

Các doanh nghiệp Việt Nam như Masan, Thaco… được ban tổ chức M&A Vietnam Forum 2022 bình chọn là những cái tên nổi bật trên thị trường M&A qua các thương vụ mang tính dẫn dắt.

Cụ thể, công ty TNHH The Sherpa (thuộc Masan Group) mua lại 85% Phúc Long Heritage với trị giá 280 triệu USD từng được xem là thương vụ “bom tấn” trong lĩnh vực F&B năm ngoái. Hoặc Thaco mua siêu thị E-Mart của Hàn Quốc tại Việt Nam giúp khẳng định tiềm lực của doanh nghiệp Việt, đánh dấu việc mở rộng hệ sinh thái hoạt động của Thaco sang lĩnh vực kinh doanh bán lẻ.

Tuy nhiên, vị thế của các doanh nghiệp nội địa có thể bị thay đổi. Phía bên mua là các nhà đầu tư đến Nhật Bản và Hàn Quốc được dự đoán dẫn dắt các thương vụ tại Việt Nam trong thời gian tới.

Theo quan sát của ông Masataka Sam Yoshida, giám đốc toàn cầu Dịch vụ M&A xuyên quốc gia của RECOF Corporation, các doanh nghiệp Nhật Bản nhận ra họ đã bỏ qua nhiều cơ hội đầu tư trong đại dịch COVID-19, bao gồm M&A ở nước ngoài.

Từ năng lực tiếp cận nguồn vốn rẻ, nhà đầu tư đến từ xứ sở hoa anh đào đang tìm kiếm các cơ hội trong thị trường dân số trẻ như Việt Nam. “Các tổ chức Nhật Bản bận rộn nghiên cứu thị trường đầu tư. Tôi tin năm tới nhiều doanh nghiệp Nhật Bản sẽ đến Việt Nam,” ông Masataka Sam Yoshida chia sẻ.

Đồng quan điểm với đại diện RECOF Corporation, ông Phạm Duy Khương, giám đốc điều hành công ty Luật TNHH ASL đánh giá, các nhà đầu tư truyền thống với pháp nhân từ Nhật Bản, Hàn Quốc và đặc biệt là Singapore sẽ là đối tác “hợp khẩu vị” trong M&A với doanh nghiệp Việt Nam.

Đồng thời, ông Khương nhắc đến vấn đề pháp lý, một mắt xích đặc biệt đang và sẽ được chú trọng trên thị trường mua bán sáp nhập tại Việt Nam khi mà bên mua “không còn đông như xưa”.

Vị này lý giải, các thương vụ M&A ngày càng mất nhiều thời gian để hoàn tất hơn các giai đoạn trước đây, đặc biệt liên quan đến quá trình thẩm định pháp lý, rà soát điều khoản hợp đồng,

“Thẩm định pháp lý trong giai đoạn này tốn nhiều hơn giai đoạn trước đây từ 30-35%, cả về chi phí và thời gian. Ngày xưa, các bên có nhiều lựa chọn nhưng bây giờ họ chỉ mua dự án tốt nên làm rất chặt,” ông Phạm Duy Khương nói với Forbes Việt Nam.

Một số lĩnh vực như bán lẻ, tài chính, thực phẩm, công nghệ thông tin được dự đoán sẽ có nhiều thương vụ M&A diễn ra trong thời gian tới. Còn trong lĩnh vực bất động sản, liệu “cơn khát vốn” có thúc đẩy hoạt động mua bán sáp nhập trở nên sôi động hơn?

Ông Trương An Dương, tổng giám đốc khối bất động sản nhà ở công ty Frasers Property Việt Nam nhận định, trong ngắn hạn, khó xác định biến số trên thị trường bất động sản vì có nhiều vấn đề đan xen chưa từng xảy ra như lạm phát, chiến tranh Nga- Ukraine…

Dù vậy, cơ hội đầu tư cho dài hạn vẫn hiện hữu khi bất động sản Việt Nam được đánh giá có nhiều tiềm năng khi so với các nước trong khu vực. “Chúng tôi thấy trong sáu tháng qua, số dự án chào bán trên thị trường nhiều hơn rất nhiều. Đây là cơ hội cho M&A ngay trong năm 2022,” ông Dương cho biết.

Ông Dương cũng nhận định, bất động sản thương mại với các dự án đã đưa vào vận hành và có doanh thu cùng với bất động sản khu công nghiệp sẽ thuộc nhóm ghi nhận nhiều giao dịch M&A từ nay đến năm 2023.

Trong khi đó, với nhà đầu tư có khẩu vị rót vốn vào bất động nhà ở, họ tiếp tục phải chờ những tín hiệu mới về hành lang pháp lý của Nhà nước và đặc biệt là sự thay đổi trong Luật đất đai.