Để phụ nữ thành công hơn trong môi trường chuyên nghiệp

Forbes Việt Nam: Theo chị, phụ nữ trẻ hiện đại cần hội tụ những phẩm chất nào để thăng tiến trong môi trường làm việc chuyên nghiệp?

Nguyễn Thị Ngọc Bích: Tôi đã có nhiều cơ hội làm việc và học hỏi với rất nhiều bạn nữ trẻ hiện đại và tài năng của Việt Nam. Tôi đúc kết về những điểm chung, những phẩm chất đặc biệt. Thứ nhất, họ không hề lấy giới tính ra làm đặc quyền để yêu cầu hơn thua với các đồng nghiệp nam. Họ đi lên bằng chính thực lực của mình, từ những học hỏi, trau dồi kỹ năng không ngừng. Thứ hai, họ sẵn sàng truyền lửa, kiến thức và kinh nghiệm cho các thế hệ đàn em, giúp họ phát triển kiến thức, bản thân và công việc. Thứ ba, họ làm việc và cống hiến hết mình nhưng cũng biết yêu bản thân mình, biết tạo ra những cơ hội để tái tạo năng lượng cho mình.

Phạm Thị Thu Diệp: Tôi thực sự được truyền cảm hứng từ thế hệ nữ lãnh đạo trẻ ở Việt Nam và những gì họ có thể làm được. Theo tôi, để thành công, phẩm chất đầu tiên mà phụ nữ hiện đại nên có là sự tự tin. Đừng bao giờ nghi ngờ năng lực của chính mình. Tôi muốn thấy phụ nữ trẻ Việt Nam tự tin hơn, phát huy tối đa khả năng, kinh nghiệm trong công việc, cũng như cuộc sống cá nhân.

Một phẩm chất nổi bật khác là họ luôn khao khát học hỏi để mở mang kiến thức, phát triển bản thân. Khi ngày càng có nhiều phụ nữ đảm nhận vai trò lãnh đạo, tôi khuyến khích phụ nữ trẻ trung thực với chính mình, chấp nhận rủi ro, tập trung phát huy điểm mạnh và quan trọng nhất là sử dụng tiếng nói và ảnh hưởng của mình để tạo ra nhiều cơ hội và khả năng tiếp cận cho những người khác, cùng tạo ra sự thay đổi lâu dài trong chính môi trường làm việc của họ.

Nguyễn Thị Bích Vân: Tôi nghĩ đó sẽ là “think big, start small, learn fast” (nghĩ lớn, bắt đầu từ những việc nhỏ, học nhanh). Các bạn nữ trẻ hãy sẵn sàng dấn thân, có tham vọng và hoài bão, song cần phải bắt đầu từ những hành động nhỏ, nỗ lực và kiên trì mỗi ngày để không ngừng trang bị cho bản thân những kỹ năng của tương lai, bắt nhịp xu hướng thế giới, và nhất định cần luôn xây dựng cho mình một niềm tin tươi sáng và giữ tinh thần lạc quan. Tôi tin rằng thành công chắc chắn sẽ đến với các bạn.

Forbes Việt Nam: Phụ nữ gặp nhiều khó khăn hơn nam giới ở môi trường quản lý chuyên nghiệp. Từ thực tiễn thăng tiến trong công việc của mình, chị có thể chia sẻ về những thách thức và rào cản này? Lời khuyên nào để các bạn nữ vượt qua những thách thức đó và khẳng định vai trò của mình?

Phạm Thị Thu Diệp: Để thành công ở vị trí quản lý, người phụ nữ hiện đại phải nỗ lực gấp nhiều lần hơn so với nam giới. Theo tôi, những khó khăn đó một phần đến từ những định kiến giới của xã hội khi đánh giá những đóng góp và khả năng của nữ giới so với nam giới trong công việc. Một phần thách thức cũng đến chính từ những phụ nữ trước những áp lực khẳng định bản thân hay yêu cầu cân bằng giữa công việc và cuộc sống gia đình.

Năm 2021, theo một nghiên cứu toàn cầu của IBM về nữ giới và vai trò lãnh đạo, tỉ lệ phụ nữ giữ các vai trò quản lý cấp cao đã sụt giảm so với năm 2019. Bình đẳng giới vẫn chưa được coi là một trong những ưu tiên hàng đầu đối với 70% trong số các tổ chức được khảo sát và chỉ có khoảng 60% số người được hỏi kỳ vọng rằng bình đẳng giới trong tổ chức của họ sẽ được cải thiện trong vòng năm năm tới. Nếu những con số này không được cải thiện, chúng ta sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt lùi trong bình đẳng giới, và sẽ phải nỗ lực gấp đôi để giúp những người phụ nữ có thể phát huy tối đa tiềm năng của họ.

Đối với tôi, phụ nữ hoàn toàn có thể làm nên những điều tuyệt vời. Nếu như các bạn cho rằng phụ nữ ít có lợi thế hơn nam giới trong những lĩnh vực như công nghệ, khoa học, thì tôi lại tin tưởng vào điều ngược lại. Bởi trong những lĩnh vực đó, nữ giới lại có thể tạo nên điều khác biệt vì chúng ta nhìn nhận mọi việc qua một lăng kính khác. Phụ nữ có thể đủ tập trung, thực tế, đủ bản lĩnh, quyết đoán và có những cách sáng tạo riêng để giải quyết công việc.

Nhìn lại chặng đường nghề nghiệp cá nhân, tôi cho rằng một môi trường làm việc tôn trọng và đề cao tính đa dạng và hòa nhập, chú trọng vào các giá trị văn hóa và phát triển cá nhân là môi trường tốt nhất để phát huy năng lực của nữ giới. Điều này cũng được phản ánh tại khảo sát về tiến bộ nghề nghiệp toàn cầu 2016 của IBM. Ở IBM, chúng tôi được tạo rất nhiều cơ hội học tập và phát triển bản thân thông qua các khóa học về công nghệ, khoa học và đổi mới, về tư duy và lãnh đạo, về cách cân bằng công việc và cuộc sống cá nhân. Điều này tạo ra những động lực lớn cho giới nữ và mang lại tác động tích cực về hiệu quả hoạt động của tổ chức cũng như tác động xã hội.

Nguyễn Thị Ngọc Bích: Maersk là một công ty khá tân tiến và tiên phong trong việc đẩy mạnh tính đa dạng đội ngũ quản lý cấp cao toàn cầu. Tuy nhiên, do đặc thù truyền thống của ngành công nghiệp vận tải và logistics, phụ nữ nắm giữ vai trò quản lý cấp cao vẫn còn là thiểu số dù công ty có rất nhiều chương trình hỗ trợ nữ giới. Theo tôi, phần lớn rào cản thường đến từ chính bên trong các bạn. Những rào cản khiến các bạn khó tiến xa trong công việc mà tôi thường thấy là họ chưa đủ tự tin vào bản thân và năng lực của mình, ngại đưa ra các ý kiến vì đi ngược lại đám đông, sợ sai và còn suy nghĩ theo lối mòn rằng phụ nữ phải là người đứng sau nam giới.

Tôi cho rằng không nên giới hạn bản thân vì những giá trị lối mòn. Quan trọng nhất là các bạn hiểu được bản thân mình mong muốn gặt hái được điều gì trong công việc, trong trung hạn và dài hạn; hiểu rõ về năng lực và giới hạn của bản thân. Bạn nên tập trung học hỏi để nâng cao kiến thức và năng lực, thể hiện và khẳng định giá trị bản thân bằng cách xung phong thử thách trong công việc. Bạn cũng nên tìm một người thầy (mentor) hướng dẫn, định hướng và phát triển. Cuối cùng là thỏa thuận và sắp xếp hợp lý vai trò trong gia đình với người bạn đời, không nhất thiết phụ nữ phải là người đứng sau. Quan trọng ai làm tốt công việc nào hơn thì nhận lấy trách nhiệm đó. Nếu năng lực quản lý chuyên nghiệp của bạn cao hơn thì không có lý do gì bạn đứng sau chỉ vì bạn là phụ nữ.

Nguyễn Thị Bích Vân: Cả tuổi thanh xuân của tôi là ở Unilever, với Unilever. Và đó là tuổi thanh xuân mãn nguyện. Tôi được ở một môi trường phù hợp với hệ giá trị của mình, đam mê của mình và được học hỏi, hoàn thiện mình. Tôi luôn đi theo đam mê của mình, lấy mục tiêu lớn làm la bàn. Tôi không có thời gian so sánh mà chỉ luôn xác định, ai làm tốt hơn mình thì mình phải làm tốt hơn. Tâm thế là học hỏi không ngừng, hoàn thiện mình và thôi thúc đi tới.

Dĩ nhiên, trong công việc sẽ có những khó khăn. Mỗi giới đều có những khó khăn riêng. Việc của mình là tập trung giải quyết vấn đề của chính mình, đặt mục tiêu lớn để định hướng mình và có động lực để đi tới. Những khó khăn cũng là cơ hội để trải nghiệm, qua đó học hỏi và hoàn thiện bản thân. Trên tất cả, niềm tin, đam mê… là la bàn dẫn dắt chính mình.

Forbes Việt Nam: Từ trải nghiệm làm việc cùng với giới trẻ, chị thấy các bạn trẻ ngày nay giống và khác gì thế hệ của mình, họ có những ưu – nhược điểm ra sao?

Nguyễn Thị Bích Vân: Mỗi năm, tôi đều theo dõi, tiếp cận chương trình tuyển dụng ở công ty. Các bạn học ở khắp nơi trên thế giới nhưng khi Unilever Việt Nam thông báo tuyển thì ứng tuyển rất nhiều. Tôi rất vui vì điều đó cho thấy, Unilever Việt Nam đã tạo ra được lực hấp dẫn với các bạn trẻ.

Thế hệ trẻ được sinh ra trong môi trường công nghệ, nhận nền giáo dục phát triển. Tiềm năng của giới trẻ là vô vàn và cơ hội làm việc là không giới hạn. Tuy nhiên, các bạn cũng chịu áp lực khi thông tin tiếp nhận quá nhiều, dễ bị nhiễu. Do vậy, cần được dẫn dắt để tìm ra ý nghĩa cuộc đời mình, cân bằng được cuộc sống. Trách nhiệm của người đi trước là tạo môi trường cho các bạn tham gia, thỏa sức sống với đam mê, trao quyền và tin tưởng để các bạn có cơ hội cọ xát, học hỏi và phát triển.

Nguyễn Thị Ngọc Bích: Thế mạnh đặc biệt của tuổi trẻ là năng lượng, nhiệt huyết, sự xông pha và đặc biệt các bạn có muôn vàn cơ hội để làm việc, kể cả làm sai, rút kinh nghiệm, học hỏi và hoàn thiện bản thân từ những sai lầm đó. Thế hệ nào cũng vậy, muốn tiến xa trong sự nghiệp thì cần nhất là sự trải nghiệm, chứng tỏ mình có năng lực làm nhiều việc hơn trong phạm vi công việc của mình. Ưu thế của các bạn trẻ ngày nay là được tiếp cận sớm với công nghệ và các nguồn kiến thức vô tận sẵn có trên Internet để tự trang bị, học hỏi ngay khi còn trên ghế nhà trường. Tuy nhiên, quá nhiều lựa chọn công việc so với các thế hệ đi trước cũng có mặt trái của nó, khiến các bạn trẻ có thể không đủ kiên nhẫn theo đuổi một mục tiêu nghề nghiệp lâu dài, nhất là ở môi trường có tính thử thách cao.

Phạm Thị Thu Diệp: Trải nghiệm và quan sát của cá nhân tôi chứng minh một điều: Phụ nữ có thể làm rất tốt, cả về phát triển sự nghiệp lẫn chăm sóc gia đình. Ở IBM, tôi rất ấn tượng với cách các đồng nghiệp nữ trẻ vừa làm việc tốt vừa chăm sóc gia đình và nuôi dạy con cái với phương pháp hiện đại, khoa học và bài bản. Một phần tôi tin rằng, chính môi trường làm việc tại IBM, nơi những bà mẹ đi làm được tôn trọng, lắng nghe và tạo điều kiện tốt nhất để phát triển bản thân, chính là nhân tố tác động tích cực đến quan điểm và việc lựa chọn phương pháp giáo dục thế hệ trẻ sau này.

IBM chú trọng việc xây dựng môi trường làm việc đa dạng, bình đẳng cho nữ giới. Năm 2021, tạp chí Working Mother đánh giá IBM là một trong 10 công ty tốt nhất dành cho những bà mẹ đi làm. Từ năm 2015-2018, tổ chức phi chính phủ toàn cầu Catalyst – một tổ chức hợp tác với hơn 800 công ty trên thế giới nhằm mục tiêu thúc đẩy vai trò lãnh đạo của nữ giới, đã bốn lần vinh danh IBM với giải thưởng Catalyst Award dành cho “những sáng kiến đổi mới tổ chức trong tuyển dụng, phát triển và thúc đẩy sự tiến bộ của phụ nữ.” Tôi tin khi được đặt vào một môi trường tôn trọng và đảm bảo bình đẳng giới, các bạn nữ trẻ có nhiều cơ hội và động lực rất lớn để phát triển, khẳng định bản thân.

Forbes Việt Nam: Các bạn trẻ ngày nay có nhiều lựa chọn, có thể khởi nghiệp kinh doanh riêng, kế nghiệp hoặc “làm thuê chuyên nghiệp”… Theo chị, để thành công và thăng tiến trong môi trường chuyên nghiệp đó, họ cần phát huy các phẩm chất gì?

Nguyễn Thị Ngọc Bích: Từ những quan sát trong môi trường công việc từ trước đến giờ, theo tôi, để thành công và thăng tiến, các bạn trẻ cần chú ý trau dồi các kỹ năng chung và tùy theo từng công việc cụ thể, bổ sung các kỹ năng cần thiết liên quan đến công việc đó. Đầu tiên, đó là tính chủ động trong công việc (proactivity). Người có tính chủ động cao sẽ không đợi phân công mà luôn chủ động hoàn tất công việc được giao một cách nhanh chóng và tốt nhất, thậm chí vượt yêu cầu cấp trên. Kỹ năng này giúp họ gầy dựng được lòng tin vào năng lực làm việc của chính mình, từ đó sẽ được giao những trọng trách lớn hơn.

Thứ hai là khả năng làm chủ công việc (ownership), không dễ dàng từ bỏ, sẽ nhận trách nhiệm hoàn toàn, theo đuổi đến cùng đến khi công việc được hoàn thành một cách thấu đáo và nếu còn vấn đề chưa giải quyết, họ sẽ tận dụng các nguồn lực có thể để giải quyết với kết quả tốt nhất.

Thứ ba là tập trung vào khách hàng. Dù làm ở bộ phận nào phải luôn lấy khách hàng làm trung tâm cho mọi sản phẩm, dịch vụ mình cung cấp dựa trên chính nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng. Càng thăng tiến trong công việc, càng phải nắm rõ khách hàng muốn gì và sản phẩm, dịch vụ công ty mình mang lại điều gì hữu ích, giúp giải quyết vấn đề gì của khách hàng.

Phạm Thị Thu Diệp: Dù có đang ở đâu trên chặng đường nghề nghiệp, mỗi người luôn có những lựa chọn. Khi nỗ lực mỗi ngày, các bạn sẽ tìm thấy niềm vui và cơ hội trong bất kỳ nghề nghiệp nào. Nhưng điều này đòi hỏi sự chăm chỉ và tập trung mạnh mẽ vào học tập và rèn luyện kỹ năng. Chính bản thân các bạn trẻ phải là người trả lời cho câu hỏi: thế mạnh, hay điểm yếu của mình là gì. Từ đó, đặt tham vọng nghề nghiệp cao hơn nữa và quyết tâm cao nhất để đạt kết quả.

Tôi muốn dành tặng cho các bạn nữ trẻ một câu nói rất ý nghĩa của bà Ginni Rometty, cựu chủ tịch điều hành IBM: “Tôi đã học cách luôn thử thách với những việc mà tôi chưa bao giờ làm trước đây. Thành công và sự dễ dàng luôn không cùng tồn tại.” Thăng tiến trong sự nghiệp không đơn giản như một con đường thẳng hay tuần tự như những nấc thang. Mà đôi khi, các bạn phải tự tìm tòi, khám phá để tìm ra con đường cho chính mình. Hãy luôn nhớ rằng, không có một con đường duy nhất nào dẫn đến thành công. Vì vậy, cứ đi, rồi sẽ đến.

Xem thêm:
Danh sách 2022: 20 nữ quản lý chuyên nghiệp 
Danh sách 2021: 20 phụ nữ Việt Nam truyền cảm hứng

————————————

Bài viết đăng trên Forbes Việt Nam số 103, tháng 3.2022, Danh sách 20 nữ quản lý chuyên nghiệp