Đế chế của Elon Musk

Elon Musk tạo dựng khối tài sản khổng lồ nhờ liên tục đổi mới công nghệ và chiến lược kinh doanh, nhưng ông không thể làm điều đó một mình: em trai ông luôn có mặt, nhóm nhân viên đầu tiên làm việc không kể ngày đêm và các nhà đầu tư không ngừng tin vào ông. Musk đền đáp được cho nhiều người trong số này bằng những khoản lợi nhuận hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ USD.

Chủ tịch SpaceX, Gwynne Shotwell cùng Kimbal Musk (em trai Musk) đều giàu có hơn nhờ Elon.

“Tôi biết ơn ông anh trai mình mỗi ngày,” Kimbal đã viết như vậy trên mạng xã hội X.

Nhiều người khác đã giàu còn giàu hơn: Ron Baron, tỷ phú quỹ tương hỗ 81 tuổi thì gọi Musk là “thiên tài, kỹ sư tài năng nhất hành tinh.” Baron đã gom 4,5 triệu cổ phiếu Tesla với giá trung bình 12 USD, thu về lợi nhuận gấp 22 lần và tuyên bố chưa bán vì tin vào tương lai của Tesla. 

“Nhiều người nói danh tiếng của Musk đã tổn hại đến mức khó hồi phục, nhưng tôi nghĩ chuyện gì rồi cũng qua,” Baron bình luận. “Khi mọi chuyện lắng xuống, người ta sẽ lại mua sản phẩm của anh ấy.”

Có hai người không hưởng lợi từ “quyền phép” làm giàu của Musk: các vợ cũ của ông. Vợ đầu, tiểu thuyết gia người Canada Justine Musk, ly hôn với ông vào năm 2010 và có năm người con với ông, từng đòi 10% cổ phần Tesla, 5% cổ phần SpaceX, sáu triệu USD cùng một chiếc Tesla Roadster màu xanh. 

Nếu yêu cầu này được đáp ứng, hẳn nay bà đã có tài sản ròng 18 tỷ USD, đủ chiếm vị trí 113 trong danh sách tỷ phú thế giới năm nay. Tuy nhiên, theo lời Elon, bà chỉ nhận được 20 triệu USD, một nửa giá trị ngôi nhà chung của họ ở Los Angeles (không rõ số phận chiếc Roadster). Với người vợ thứ hai (diễn viên Talulah Riley), chúng tôi ước tính bà cũng nhận được khoản tiền tương tự.

Để tìm hiểu ai hưởng lợi nhất nhờ “bám càng” Elon Musk, Forbes nghiên cứu số liệu từ SEC của Tesla và phỏng vấn các nhân viên đời đầu của SpaceX. Dưới đây là 10 người mà toàn bộ gia sản họ kiếm được đều nhờ Musk, sáu người trong đó tăng vọt tài sản nhờ tỷ phú này.

Giàu Nhờ Musk

Số rất ít người nhờ đồng hành cùng Musk đúng thời điểm mà thu về khối tài sản lên đến chín (thậm chí mười) con số.

Ông là bạn học trường luật với David Sacks (PayPal) và gặp Musk lần đầu vào khoảng năm 2000. Công ty Valor Equity Partners tại Chicago của ông đầu tư sớm vào Tesla (2005), SpaceX (2008) và SolarCity (2012). Ông cho Musk vay một triệu USD khi Tesla gặp khủng hoảng vào năm 2008 và ngồi trong Hội đồng Quản trị Tesla từ năm 2007 đến 2020. Hai người là bạn thân và gia đình hai bên thường đi nghỉ cùng nhau. Gracias hiện quản lý một phần tài sản cá nhân của Musk và được cho là đang tham gia hỗ trợ DOGE (Bộ Hiệu suất Chính phủ) trong nỗ lực cải tổ an sinh xã hội. 

Là kỹ sư tốt nghiệp Đại học Stanford, Straubel gặp Musk năm 2003 khi đang nghiên cứu máy bay chạy pin. Ông gia nhập Tesla với vị trí nhân viên số năm, đảm nhiệm làm CTO để phát triển pin và động cơ điện. Straubel cũng là thành viên điều hành đời đầu duy nhất ngoài Musk còn gắn bó cùng Tesla. Năm 2023, sau khi bán lượng cổ phiếu Tesla trị giá một tỷ USD sau thuế, ông vẫn trở lại hội đồng quản trị Tesla năm đó.

Vị chủ tịch lâu năm của SpaceX gia nhập công ty từ năm 2002 với tư cách nhân viên thứ 11. Gwynne Shotwell gặp Musk khi đến thăm một đồng nghiệp cũ tại văn phòng SpaceX. Elon ấn tượng với bà đến mức mời bà ứng tuyển vị trí phó giám đốc phụ trách bán hàng.

“Tôi chần chừ một tháng trước khi nhận lời,” bà kể lại với các sinh viên tại Đại học Stanford. Hôm nay, giá trị SpaceX lớn đến mức cổ phần 0,3% của bà cũng tương đương mười con số trong tài sản ròng.

Năm 1995, ông đồng khởi tạo Zip2 cùng Elon Musk và bốn năm sau là X.com, tiền thân của PayPal. Kimbal có chân trong hội đồng quản trị SpaceX đến năm 2022. Ông thu về 170 triệu USD nhờ bán cổ phiếu Tesla nhưng vẫn giữ cổ phần, quyền chọn cổ phiếu trị giá 400 triệu USD cùng vị trí trong hội đồng quản trị Tesla. Ngoài ra, ông còn sáng lập Nova Sky Stories, startup trình diễn ánh sáng bằng drone (Tesla cũng là khách hàng).

Ông là nhà đầu tư mạo hiểm đầu tiên rót vốn vào Tesla vào năm 2006, khi công ty mới chỉ có 50 nhân viên và chưa làm ra chiếc xe thành phẩm nào. Là thành viên Hội đồng Quản trị Tesla từ 2007 kiêm chủ tịch ủy ban về lương thưởng, ông từng bị chỉ trích khi phê duyệt gói trả lương 55,8 tỷ USD cho Musk vào năm 2018 (quyết định này bị tòa án bang Delaware hủy, được cổ đông thông qua, rồi bị hủy tiếp). Ông thu về 100 triệu USD nhờ bán cổ phiếu Tesla vào năm 2021, ông cũng bác bỏ con số ước tính của Forbes nhưng không cung cấp dữ liệu.

Robyn Denholm từng là cựu lãnh đạo tại Toyota, Sun Microsystems và Juniper Networks. Bà gia nhập hội đồng quản trị Tesla năm 2014 và thay Musk làm chủ tịch công ty vào năm 2018 sau thỏa thuận với SEC. Từ tháng 2.2024, bà thu về 100 triệu USD từ bán cổ phiếu nhưng có thể phải hoàn trả hơn 900 triệu USD cùng Musk và các thành viên khác theo phán quyết về thù lao vượt mức. Tại Úc, bà sở hữu cổ phần hai đội bóng rổ Sydney Kings và Sydney Flames. 

Mueller là nhân viên đầu tiên của SpaceX vào năm 2002, khi Musk vừa bán đi PayPal. Hai người phác thảo thiết kế của Falcon 1 tại tiệc Super Bowl. Là trưởng bộ phận động cơ, ông giúp phát triển động cơ cho tên lửa Falcon và tàu con thoi Dragon. Năm 2020, ông rời SpaceX để thành lập Impulse Space. 

Sau khi làm tại McKinsey, anh gia nhập Tesla vào năm 2010 trong vai trò phân tích tài chính. Năm 2019, ở tuổi 34, anh làm giám đốc tài chính (CFO) và được Musk phong danh hiệu “Chúa tể Coin” sau khi Tesla mua 1,5 tỷ USD Bitcoin vào năm 2021. Hai năm sau, anh từ nhiệm, bán cổ phiếu lấy 300 triệu USD và tậu một dinh thự rộng hơn 743m2 ở Bay Area.

Vị tiến sĩ cơ khí gia nhập Tesla vào năm 2010, lãnh đạo phát triển chiếc Model S, chiếc xe thứ hai của Musk sau mẫu Roadster. Năm 2018, ông được thăng chức làm giám đốc mảng tự động hóa, thu được 160 triệu USD nhờ bán cổ phiếu khi rời Tesla vào năm 2021, bỏ lỡ quyền chọn cổ phiếu trị giá 400 triệu USD chưa đáo hạn. Hiện ông điều hành một ứng dụng ăn kiêng keto và đồng sáng lập một hãng thanh toán sử dụng Bitcoin.

Cựu lãnh đạo nhân sự của Walgreens hưởng lợi từ sự táo bạo của Musk khi được bổ nhiệm làm thành viên độc lập hội đồng quản trị Tesla năm 2018 theo thỏa thuận với SEC. Kể từ năm 2020, bà thu về 100 triệu USD từ bán cổ phiếu và vẫn giữ 120 triệu USD cổ phiếu và quyền chọn.

Giàu Thêm Nhờ Musk

Những tỷ phú dưới đây vốn đã giàu khi họ rót vốn cho Musk, nhưng ông còn giúp họ giàu hơn thế nữa.

Người đồng sáng lập Oracle rót một tỷ USD vào Tesla vào năm 2018, thời điểm ông gia nhập hội đồng quản trị công ty này. Đến năm 2022, cổ phần của ông tăng vọt lên thành 4,7 tỷ USD, cùng năm ông chi một tỷ USD cho mạng xã hội X sau khi nghe Musk giới thiệu qua tin nhắn điện thoại.

Thiel gặp Musk vào năm 2000 khi startup thanh toán X.com của Elon sáp nhập với Confinity của Peter để tạo nên PayPal. Ông đồng sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm Founders Fund, một trong những nhà đầu tư sớm nhất vào SpaceX và hiện là cổ đông lớn thứ ba, chỉ sau Musk và Google.

Từng là cổ đông lớn thứ ba của Tesla, kiêm “fan cuồng” (tự nhận) của Elon Musk, vị tỷ phú ngành dịch vụ công nghệ nay dần quay lưng với thần tượng cũ khi gọi Musk là “CEO bạo chúa” và tuyên bố vào tháng 11.2024 rằng ông “không đặt cược tất tay vào Tesla nữa.”

Từ 10 năm trước, Baron đã đầu tư vào cổ phiếu Tesla thông qua quỹ tương hỗ của mình, một khoản đầu tư đến nay tăng gần 2.200%. Quỹ của Baron cũng có cổ phần trong SpaceX và xAI. Nhờ Elon Musk, tài sản của ông tăng hơn gấp ba kể từ năm 2016.

Cựu thành viên Đảng Dân chủ hiện đang ủng hộ ông Trump và Musk, thậm chí còn giúp tuyển dụng nhân tài công nghệ cho DOGE. Công ty đầu tư mạo hiểm của ông, Andreessen Horowitz, đã rót vốn vào SpaceX năm 2023 và đồng dẫn đầu vòng gọi vốn 6 tỷ USD cho xAI vào tháng 5.2024; định giá của cả hai công ty đều tăng gấp đôi kể từ khi ông đầu tư.

Vị tỷ phú mê lái máy bay chiến đấu này cũng đã bay trên hai tàu vũ trụ SpaceX, chuyến đầu tiên vào năm 2021 – cũng là năm công ty thanh toán Shift4 của ông đầu tư 28 triệu USD vào SpaceX. Khoản đầu tư này nay có giá trị 66 triệu USD. Isaacman còn được ông Trump đề cử làm giám đốc NASA và sở hữu cổ phần cá nhân tại SpaceX.

Mọi ước tính về tiền bán cổ phiếu Tesla đều đã trừ thuế.
Phóng viên: Kerry A. Dolan, Matt Durot, Sergei Klebnikov, Alex Knapp, Phoebe Liu và Alan Ohnsman
Biên dịch: Vương Đỗ — Nội dung đã được đăng trên Tạp chí Forbes Việt Nam số tháng 6.2025