Cổ phiếu các công ty nhỏ đang khởi đầu xu hướng lớn

Những gì nhà quản lý quỹ Clifford Asness làm từ trước đến giờ đang chứng tỏ hiệu quả. Dĩ nhiên, họ phải chờ rất lâu.

Quỹ AQR do Asness, 56 tuổi, đồng sáng lập vào năm 1998. Đối với các nhà quản lý quỹ tập trung vào cổ phiếu giá trị tại đây, họ đã thua trước các đối thủ tập trung vào cổ phiếu tăng trưởng hấp dẫn trên thị trường. Rồi thị trường trượt dốc mạnh vào năm ngoái. Khi các nhà đầu tư ồ ạt bán tháo cổ phiếu công nghệ, quỹ AQR trở thành tên tuổi chiến thắng.

Asness mô tả cách mà thị trường bong bóng gây ảnh hưởng tới những nhà đầu tư giá trị: “Khởi đầu thật tệ nhưng sau đó lại tuyệt vời.” Kết quả sẽ tuyệt vời nếu bạn kiên nhẫn chờ. Một số nhà đầu tư đã không làm thế.

Asness không phải là người dễ từ bỏ, và ông không ngại bày tỏ niềm tin của mình. Trên Twitter, ông thể hiện sự tức giận khi lãi suất trái phiếu thấp hơn tỉ lệ lạm phát và khoản trợ cấp cho những người gửi tiền tại Silicon Valley Bank. Trong các bài báo học thuật và thông cáo dành cho khách hàng, ông đưa ra quan điểm rằng cổ phiếu giá trị sẽ trở lại.

Hoạt động chọn cổ phiếu dựa trên dữ liệu tại AQR đang rất náo nhiệt. Quỹ này hoạt động rộng khắp với sáu chi nhánh ở nước ngoài, trụ sở chính ở Greenwich, Connecticut, đang quản lý 100 tỉ đô la Mỹ cùng một danh sách nhà nghiên cứu có nhiều bằng cấp cao. Dẫu vậy, tôn chỉ nổi bật của quỹ này vẫn là: về lâu dài cổ phiếu giá trị sẽ đánh bại cổ phiếu tăng trưởng.

Cổ phiếu giá trị là cổ phiếu của công ty có tốc độ tăng trưởng chậm, không hấp dẫn, mà chỉ những người đi ngược trào lưu mới yêu thích, ví dụ Stellantis, công ty xe hơi sở hữu những thương hiệu Chrysler, Dodge, Fiat. Thị trường thường yêu thích những cổ phiếu đang tăng trưởng nhanh và hấp dẫn, chẳng hạn như cổ phiếu Ferrari.

Cổ phiếu tăng trưởng thường giao dịch ở mức cao hơn so với cổ phiếu trầm lắng. Nhưng giá cao hơn bao nhiêu? Các cổ phiếu đắt tiền, theo như định nghĩa của AQR, đang giao dịch ở mức gấp ba lần so với bội số thu nhập mà cổ phiếu rẻ đang giao dịch. Asness nghĩ rằng chúng chỉ nên cao hơn gấp đôi bội số.

Cổ phiếu giá trị đã chứng minh được khả năng sinh lời trong gần một trăm năm qua. Nhưng đến khi cục Dự trữ liên bang bơm thêm tiền vào nền kinh tế để ứng phó với khủng hoảng tài chính, thì loại cổ phiếu này đã không còn hiệu quả nữa. Cổ phiếu giá rẻ vẫn rẻ. Cổ phiếu tăng trưởng, được đẩy lên do Fed cố giữ lãi suất ở mức rất thấp giả tạo, thu về lợi nhuận cao hơn bao giờ hết.

Khách hàng của AQR bắt đầu mất niềm tin. Tài sản trong quỹ Equity Market Neutral của AQR, kết hợp cả vị thế mua cổ phiếu giá trị lẫn bán khống cả cổ phiếu được yêu thích, giảm từ 2,4 tỉ đô la Mỹ xuống mức thấp 55 triệu đô la Mỹ. Từ năm 2018 đến 2020, AQR trải qua khoảng thời gian khó khăn và công ty phải cắt giảm nhân sự từ mức cao nhất gần 1.000 người xuống khoảng 600 người.

“Về mặt thống kê, ba năm cực kỳ khó khăn không phải là khoảng thời gian dài nhưng lại tác động vô cùng lớn đến tinh thần,” Asness cho biết. “Thế giới sa thải những nhà đầu tư thua lỗ trong thời gian ba đến năm năm.”

Khoảng ba năm gần đây, quỹ bắt đầu dần hồi phục và đạt kết quả rất ấn tượng vào năm 2022. Năm ngoái, quỹ trung hòa thị trường của AQR đã mang về 27% lợi nhuận, quỹ Macro Opportunities Fund thu về 29% lợi nhuận. Hai quỹ lớn của công ty lỗ nhưng ít hơn thị trường chứng khoán nói chung.

Một quỹ đầu tư trong lĩnh vực “có ý thức về carbon” được ra mắt vào cuối năm 2021 để giao dịch cổ phiếu các công ty trong lĩnh vực nhạy cảm với khí hậu, có kết quả cao hơn 35 điểm phần trăm so với thị trường chứng khoán năm 2022.

Danh mục tại AQR bao gồm 22 quỹ tương hỗ đã đăng ký tại Hoa Kỳ và các quỹ phòng hộ nước ngoài. Hầu hết hoạt động của công ty ít được công chúng biết đến, nhưng kết quả công khai của các quỹ tương hỗ cho thấy khách hàng của AQR có thể kiếm lại được khoản đầu tư đã mất trong nhiều năm qua.

Ví dụ, quỹ AQR Managed Futures Strategy HV có mức trung bình đầy thất vọng 3,6%/năm kể từ khi bắt đầu hoạt động vào năm 2013, nhưng năm ngoái lại tăng mạnh đến 50%.

Khi cổ phiếu giá trị tăng chậm, thì ít nhất theo lý thuyết, khả năng mua ngày càng mạnh hơn. Nhưng khách hàng lại có xu hướng tránh xa. Asness theo dõi điều mà ông gọi là mức chênh lệch giá trị, tức là mức độ khác biệt khi cổ phiếu giá trị trở nên quá rẻ so với cổ phiếu tăng trưởng.

Asness nhớ lại thời những năm ảm đạm: “Đôi khi tôi nghĩ: ‘Làm sao người ta có thể rời chúng tôi khi mức chênh lệch quá lớn?’ Và đôi khi tôi cũng nghĩ: ‘Sao vẫn có người ở lại với chúng tôi khi đã mất quá nhiều tiền?’”

Asness học tiến sĩ tại đại học Chicago vào năm 1994 dưới sự hướng dẫn của Eugene Fama, nhà kinh tế đoạt giải Nobel nổi tiếng về việc chứng minh giá cổ phiếu rất khó dự đoán trong ngắn hạn, cho dù cổ phiếu giá trị có xu hướng hoạt động tốt hơn.

Asness nghiên cứu về khả năng mang lại lợi nhuận của cổ phiếu đang trên đà tăng giá gần đây. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn quan tâm đến cả cổ phiếu giá trị lẫn cổ phiếu đang tăng giá gần đây? Hãy mua cổ phiếu giá trị đang bắt đầu khởi sắc đồng thời bán những cổ phiếu được định giá quá cao và đang suy yếu.

Cách đầu tư nước đôi như vậy rất hữu dụng. Luận án của Asness đã được chấp nhận và, cùng với hai người bạn là nhà lý thuyết học từ Chicago, ông nhận được công việc điều hành quỹ phòng hộ điều hòa theo thị trường tại Goldman Sachs. Quỹ có lợi nhuận 140% trong năm đầu tiên.

Năm 1998, bộ ba này cùng với cựu nhân viên thứ tư của Goldman đã thành lập AQR (Applied Quantitative Research). Affiliated Managers Group, liên minh niêm yết của các nhà quản lý danh mục đầu tư, sở hữu một phần tư cổ phần trong công ty. Những thành viên trong nội bộ AQR sở hữu phần còn lại. Trong đó, Asness sở hữu số cổ phần lớn nhất.

Dù đầu tư vào cổ phiếu giá trị hay cổ phiếu đang đà tăng trên thị trường hay bất kỳ loại cổ phiếu nào khác, thì cách thức đầu tư nào cũng đều có những giai đoạn tốt và xấu, và những giai đoạn này kéo dài đủ lâu để thu hút khách hàng sẵn sàng trả nhiều tiền. AQR thu phí các quỹ tương hỗ từ 0,4% đến 1,7%/năm, không tính tiền lãi và chi phí bán.

Bên cạnh đó quỹ thu thêm khoản phí không tiết lộ đối với các tài khoản cá nhân đại diện cho hầu hết tài sản của công ty được quản lý. Công ty hoạt động cực kỳ tốt khi thị trường thuận lợi. Việc Affiliated công bố lợi nhuận tình cờ cũng tiết lộ lợi nhuận của AQR: trong năm 2017, công ty kiếm được 807 triệu đô la Mỹ trên doanh thu 1,3 tỉ đô la Mỹ.

Nếu cách thức đầu tư này có thể mang lại hiệu quả kéo dài trong nhiều năm thì những nhà đầu tư vào cổ phiếu giá trị dường như sẽ có lợi thế, mặc dù kết quả của quý một năm 2023 yếu. Asness lưu ý rằng khi mức chênh lệch giá trị đạt đỉnh vào tháng 11.2021, mức này nằm ở phân vị thứ 100 của chu kỳ lịch sử của nó. Trong vài năm qua, mức chênh lệch đó chỉ ở khoảng phân vị thứ 88.

Cố phiếu của Ferrari, hãng sản xuất ô tô hạng sang hiện nay, được đặt vào vị thế bán trong hồ sơ công khai mới của AQR Market Neutral, với định giá gấp 49 lần lợi nhuận cả năm qua. Stellantis, ở vị thế mua, có thể đạt lợi nhuận gấp ba lần. Asness đưa ra dự đoán táo bạo rằng cổ phiếu giá trị tăng trở lại trong “những lượt mua bán đầu.” Có thể ông đúng.

Biên dịch: Quỳnh Anh

Theo Forbes Việt Nam số 117, tháng 5.2023